In de Rupelstreek komt een geologische laag van klei aan de aardoppervlakte die geschikt bleek voor baksteenproductie. Daarom is men die klei al van in de middeleeuwen gaan ontginnen en verwerken. Op het eind van de 18de eeuw waren meer dan 100 steenbakkerijen actief langs de Rupel.
Het was een groot succesverhaal, maar ging later ook steil bergaf. De opkomst van beton en mechanisering zorgden dat de steenbakkerijen in de jaren 70 ten onder gingen.
Die oude steenbakkerijnijverheid liet zijn sporen na in de Rupelstreek. Er zijn nog altijd heel wat restanten van fabrieksgebouwen, droogloodsen en schoorstenen te zien. De streek zit helaas ook opgezadeld met stortplaatsen, want veel putten werden opgevuld met afval. Maar we hebben ook een uniek landschap met vergezichten en natuur die de vroegere kleiputten heroverde.
Museum Rupelklei
Museum Rupelklei werd opgericht in de jaren 70 om het verhaal van die vele steenbakkerijen in de Rupelstreek te vertellen en de herinnering aan de met de hand gemaakte baksteen te bewaren. Beelden en werktuigen tonen het productieproces van die bakstenen en roepen de sfeer op van de zware arbeid op de steenbakkerijen. Ook het ontstaan van de kleilagen wordt er uitgelegd, en je kan er zeldzame fossielen zien die in de kleigroeven werden gevonden.
Poort De Beukelaer
Gerestaureerde poortmuur van de vroegere steenbakkerij De Beukelaer aan de Kapelstraat in het centrum van deelgemeente Terhagen. De poort werd gebouwd in 1939. In 2012 werd de poortmuur gerestaureerd.
De poort is uitvalsbasis voor een mooie wandeling door de natuur, langs erfgoedrelicten en het landschap van de steenbakkerijgeschiedenis in de Rupelstreek.
Steenbakkerstunnels
De steenbakkerstunnels verbonden ooit de kleiputten met de machinehal en de ovens van de vroegere steenbakkerijen aan de Rupel. In samenwerking met Regionaal Landschap Rivierenland en Provincie Antwerpen werd het project ‘Rupelstreek aan de bak’ opgezet, dat focust op tunnelmuurtjes en dus de herwaardering van de historische tunnels.
In Rumst worden de tunnelmuurtjes van tunnel nr. 41 in (het verlengde van) de Terhagenlei aangepakt.
de lein
In Rumst wordt het historisch karakter van de Kapelstraat gevormd door de tunnelmuurtjes, samen met de zogenaamde ‘lein’ van Terhagen, de ijzeren reling die de baan tussen Terhagen en Boom afzoomt.
De lein van Terhagen werd gebouwd tussen 1898 en 1905. De reling was er vooral voor de veiligheid van de passanten, want het pad tussen de straat met de tramsporen en de dieper gelegen kleiput was op sommige plaatsen maar 70 centimeter breed.
